Żona Unika ta’ Pagamenti f’Euro (SEPA)
Introduzzjoni
Mit-twaqqif tal-Komunità Ekonomika Ewropea fl-1958 u l-mixja lejn suq finanzjarju Ewropew iżjed integrat ġraw ħafna avvenimenti, bl-ewlenin fosthom kienu bla dubju t-tnedija tal-euro fl-1999, u l-bidla tal-flus mill-ewwel pajjiżi taż-żona tal-euro fl-2002. Inqas viżibbli, iżda ta’ importanza kbira wkoll, kien it-twaqqif tas-sistema ta’ pagamenti ta’ valur għoli tal-banek ċentrali, imsejħa TARGET, fl-1 ta’ Jannar 1999. It-TARGET kienet is-sinsla tas-sistema finanzjarja tal-euro u kienet l-istrument għall-implimentazzjoni tal-politika monetarja unika tal-Eurosistema. Eventwalment, fid-19 ta’ Novembru 2007, it-TARGET, li kienet pjattaforma deċentralizzata, ġiet sostitwita minn pjattaforma unika komuni msejħa TARGET2.
Il-pass ewlieni li jmiss lejn integrazzjoni finanzjarja Ewropea aktar mill-qrib kien l-implimentazzjoni tas-SEPA u dan kien ifisser pass eqreb lejn it-twettiq tal-potenzjal sħiħ tas-suq uniku fl-Ewropa. L-għan tas-SEPA kien li tqiegħed il-pagamenti elettroniċi kollha (trasferimenti ta’ kreditu u debiti diretti, pagamenti bil-kards tal-kreditu u tad-debitu) fiż-żona kollha tal-euro fuq l-istess pjattaforma tal-pagamenti domestiċi. Fil-prattika, is-SEPA kienet tfisser li min iħallas kien ikun jista’ jagħmel trasferimenti malajr u siguri bejn kontijiet bankarji fiż-żona tal-euro kollha, bħal meta jagħmel trasferimenti domestiċi, u bl-istess spejjeż.
Is-SEPA kellha l-appoġġ qawwi tal-Kummissjoni Ewropea u l-Bank Ċentrali Ewropew. Il-qafas legali li jappoġġa s-SEPA huwa d-Direttiva dwar is-Servizzi ta’ Pagament (PSD) li ġiet riveduta fl-2018 skont id-Direttiva riveduta dwar is-Servizzi ta’ Pagament (PSD2). Il‑Bank Ċentrali ta’ Malta nħatar bħala l‑Awtorità Kompetenti għall‑implimentazzjoni tas‑SEPA f'termini tar‑Regolament (UE) 260/2012 mill‑Ministru għall‑Finanzi.
Strumenti tas‑SEPA
(i) Trasferimenti ta’ Kreditu bis-SEPA (SCTs)
L‑SCT hu pagament bejn parti u oħra permezz ta’ intermedjarju, ġeneralment fornitur tas-servizzi ta’ pagament. Taħt l-iskema SCT, it‑tariffi jinqasmu bejn iż‑żewġ partijiet u l‑pagament m'għandux jieħu iżjed minn jum biex isir minn wara li jkun inbeda l‑proċess tal‑pagament. Sabiex ikunu effettivi l-istruzzjonijiet tal-pagament, huwa meħtieġ in-Numru Internazzjonali tal-Kont Bankarju (IBAN). Iżjed dettalji dwar l‑SCT jinsabu fis‑sit elettroniku tal‑EPC.
(ii) Debiti Diretti bis‑SEPA (SDD)
B’SDD, il-konsumaturi jistgħu jibdew pagamenti regolari billi jiffirmaw ftehim (‘mandat’) biex jagħtu l-kunsens lill-benefiċjarju sabiex dan tal-aħħar ikun jista’ jiġbed fondi mill-kont bankarju ta’ min iħallas meta jkun dovut pagament dovut.
Id-debiti diretti huma ideali għal pagamenti li huma ta’ natura perjodika, bħal pagamenti rikorrenti, abbonamenti ta' servizzi u ħlasijiet tal-kontijiet. Id-debiti diretti jippermettu lill-pagatur jevita multi għal ħlas mhux fil-ħin peress li hija r-responsabbiltà tal-benefiċjarju li jibda l-proċess biex jiġbor il-pagament.
L-Iskema SDD teħtieġ identifikatur uniku li jippermetti lid-debituri kif ukoll lill-banek tad-debituri sabiex jivverifikaw il-ġbir li jirċievu skont l-informazzjoni tal-mandat. Din il-verifika teħtieġ identifikazzjoni unika tal-kredituri li ma jistgħux ivarjaw bejn l-istituzzjonijiet. Ladarba jinkiseb, l-Identifikatur tal-Kreditur (CI) jista’ jintuża fuq kwalunkwe mandat tal-SDD u fi kwalunkwe ġbir tal-SDD mibdi permezz ta’ kwalunkwe Bank Kreditur u ppreżentat lil kwalunkwe Bank Debitur irrispettivament jekk id-Debitur huwiex irreġistrat taħt l-istess pajjiż tas-SEPA bħall-Kreditur. Dettalji dwar il-kompożizzjoni tas-CI Malti għal SDDs jinsabu hawn.
Id-dokumentazzjoni ta’ hawn taħt tipprovdi aktar informazzjoni dwar il-benefiċċji tad-debiti diretti kemm għall-konsumaturi kif ukoll għan-negozjanti:
(iii) Trasferimenti Istantanji ta’ Kreditu bis-SEPA (SCT Inst.)
Fid-dinja tal-lum, il-konsumaturi jistennew servizzi aħjar u aktar mgħaġġlin. L-iskema SCT Inst., li bdiet topera f’Novembru 2017, tagħmel dan billi tippermetti pagamenti immedjati pan-Ewropej bil-fondi disponibbli fil-kont f’inqas minn għaxar sekondi fi kwalunkwe ħin u fi kwalunkwe jum partikolari. Dan huwa metodu ħafna aktar mgħaġġel meta mqabbel mat-trasferimenti ta’ kreditu tradizzjonali.
Madankollu, minħabba l-użu baxx ta’ pagamenti istantanji minn fornituri Ewropej tas-servizzi ta’ pagament, fis-26 ta’ Ottubru 2022, il-KE ppubblika proposta leġiżlattiva ġdida bil-għan li jitneħħew l-ostakli li jillimitaw l-użu ta’ pagamenti istantanji, filwaqt li jiġi żgurat li l-benefiċċji jinfirxu aktar. Dan filwaqt li fl-istess ħin jiggarantixxi li l-pagamenti immedjati jibqgħu affordabbli u siguri.
Aktar informazzjoni dwar il-proposta tinsab fuq is-sit elettroniku tal-KE.